Er gaat bijna geen week voorbij of ik typ de naam Manuel de Falla in als ik bezig ben de culturele ‘Kalender’ voor ‘de week’ samen te stellen. Muziek van deze in 1946 overleden Spaanse componist wordt namelijk nog altijd veel opgevoerd, met name ‘El amor brujo’ en ‘El sombrero de tres picos’. De Falla wordt beschouwd als één van de belangrijkste Spaanse componisten uit de geschiedenis en hij had een interessant leven, in Cádiz, Madrid, Parijs, Granada en Argentinië.Manuel de Falla wist als geen ander de brug tussen klassieke en populaire muziek te slaan en het is mede daarom dat zijn composities bij een groot publiek populair werden en nog zijn. De componist liet zijn gevoelige karakter doorklinken in de tonen die hij op papier zette en die uiteindelijk tijdloos zouden blijken te zijn. De Falla componeerde stukken voor orkest, voor piano en solisten en bovendien enkele zeer bekende balletten. Hij liet zich daarbij in zijn jonge jaren inspireren door Spaanse volksmuziek, later door de flamenco en nog weer later door het neoclassisisme van zijn goede vriend Stravinsky.
Gedurende grote periodes van zijn leven omringde De Falla zich met andere artiesten en hij liet zich door hen beïnvloeden en adviseren. Dat had tot gevolg dat zijn werk ook driekwart eeuw na zijn dood nog met regelmaat in elk concertgebouw wordt opgevoerd.Manuel María de los Dolores Falla y Matheu werd in 1876 in Cádiz geboren, in een gezin waar de liefde voor muziek hoog in het vaandel stond. De kleine Manuel leerde noten lezen van zijn moeder, die pianiste was, en kreeg ook al op jonge leeftijd pianoles van zowel zijn moeder als zijn opa. Toen hij negen jaar was, kreeg hij een externe pianojuf en deze vrouw leerde hem traditionele en folkloristische liedjes, een invloed die later zeer goed hoorbaar zou zijn in zijn muziek.In zijn tienerjaren was Manuel meer geïntereseerd in schrijven en journalistiek dan in muziek.?Met vrienden richtte hij enkele tijdschriften op. Maar toen hij op twintigjarige leeftijd een concert in Cádiz bijwoonde, waar werken van onder meer Grieg ten gehore werden gebracht, voelde hij volgens eigen zeggen dat zijn roeping toch echt bij de muziek lag.In 1896 vertrok Manuel naar Madrid om aan het conservatorium te studeren en een jaar later componeerde hij zijn eerste muziekstuk. In 1899 studeerde hij met hoge cijfers af en de composities kwamen vanaf dat moment in hoog tempo uit zijn vingers. Omdat zijn naam enige bekendheid begon te krijgen, veranderde hij deze in het kortere en mooier klinkende De Falla.Aangezien zijn familie niet rijk was en Manuel met het componeren zijn brood nog niet kon verdienen, ging hij als pianoleraar aan de slag in Madrid. Maar zo af en toe werden er al werken van hem opgevoerd in kleine theaters in de hoofdstad, zoals zarzuela’s en composities voor piano. Hij ontmoette in die jaren de componist Felipe Pedrell, die bij De Falla de interesse in flamenco en cante jondo deed ontwaken. In 1904 componeerde hij de opera ‘La vida breve’, die de hoofdprijs won in een componeerwedstrijd en later nog meer prijzen in de wacht zou slepen.In 1907 verhuisde De Falla naar Parijs, de stad die op dat moment werd beschouwd als de culturele hoofdstad van Europa. Manuel ontmoette er mede-componisten zoals Debussy, Ravel en Albéniz en schilders zoals Picasso. Geïnspireerd door het contact met deze creatievelingen componeerde De Falla het concertstuk ‘Noches en los jardines de España’, dat tot op de dag van vandaag regelmatig uitgevoerd wordt. De op dat moment al zeer bekende componist Isaac Albéniz kreeg bij koning Alfonso XIII gedaan dat De Falla een beurs ontving en zodoende langer in?Parijs kon blijven. Hij gaf er pianorecitals en ontmoette onder meer de Russische componist Igor Stravinsky, die een goede vriend werd en hem zeer beïnvloedde. Stukken die De Falla in deze periode componeerde zijn ‘Cuatro piezas Españoles’ en ‘Siete canciones populares Españoles’.Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog vertrok De Falla uit Frankrijk en ging weer in Madrid wonen. Het was hetzelfde jaar dat de première van ‘El amor brujo’ plaatsvond. Dit ballet voor een symfonisch orkest is vandaag de dag waarschijnlijk het bekendste stuk van De Falla. Ook Stravinksy kwam naar Spanje en samen maakten de componisten een reis door Andalusië. De Falla werd tijdens die reis verliefd op Granada en dat zou in een later stadium van zijn leven blijken.In 1919 vond in Londen de première plaats van het door De Falla gecomponeerde ballet ‘El sombrero de tres picos’. Het decor werd ontworpen door Pablo Picasso en het stuk kreeg veel publiciteit en lovende kritieken. Door de combinatie van folkloristische muziek en meer gestileerde elementen, is het een herkenbare De Falla-compositie die enorm populair werd. Ze wordt volgende week in Valencia opgevoerd.Ook in 1919 overleden de beide ouders van De Falla, aan wie hij zeer verknocht was. En terwijl in Parijs zowel ‘El sombrero de tres picos’ als ‘Noches en los jardines de España’ werden opgevoerd, verhuisde De Falla met zijn zus naar Granada. Eerst woonden ze enige tijd in een pension maar al gauw kocht Manuel een huis aan de voet van het Alhambra, op een helling boven de stad. Op deze prachtige plek vond De Falla de rust die hij nodig had om te componeren. Hij raakte goed bevriend met de dichter Federico Garcia Lorca en andere artiesten uit Granada en samen probeerden ze de ‘oorspronkelijke Andalusische muziek’ in ere te herstellen.In de loop van de jaren dertig ging de gezondheid van De Falla snel achteruit en hij moest voor allerlei kwalen medicijnen innemen. Manuel werd trouw verzorgd door zijn vrome zus María del Carmen, die net als hij vrijgezel is. Zelfs toen Manuel aan het einde van de burgeroorlog besloot dat hij niet in Spanje wilde blijven, reisde ze met hem mee naar Argentinië.Hoewel De Falla zich niet bezighield met politiek hakte de dood van zijn goede vriend Lorca er hard in. Generaal Franco bood De Falla een toelage aan als hij in Spanje zou blijven maar dat kon de componist niet vermurwen. In Alta Gracia in Argentinië bracht hij de laatste jaren van zijn leven door en er vloeiden nog enkele muziekstukken uit zijn pen. Maar hij was erg verzwakt en in 1946 hield zijn hart op met kloppen.De stoffelijke resten van De Falla werden overgebracht naar zijn geboorteplaats Cádiz en het huis in Granada werd een museum dat tot nog steeds kan worden bezocht en dat ik zelf een jaar of tien geleden heb bewonderd. Het museum toont het leven van een gevoelig, eenvoudig en zeer talentvol mens, wiens grootste erfenis zijn prachtige muziek was, muziek die ook ...
W8
vrij 4 juli 2025
Do 03 35°C
