De Catalaanse zanger en liedjesschrijver Joan Manuel Serrat is zonder enige twijfel één van de populairste artiesten van Spanje. Met zijn warme stem, zijn mooie teksten en zijn opvallende persoonlijkheid weet hij al een halve eeuw een groot publiek te boeien, zowel in Spanje als in Latijns Amerika. Deze week viert hij zijn vijftigjarig jubileum.Het begon allemaal op de ochtend van 18 februari 1965, toen de 21-jarige Joan Manuel Serrat een liedje mocht zingen in het radioprogramma ‘Radioscope’, op dat moment één van de meest beluisterde programma’s van de Cata­laan­se radio. De presentator kondigde een jongen uit de arbeidsbuurt Poble Sec in Bar­celona aan, die zelf enkele liedjes had ge­schreven in het Catalaans en die hij graag ten gehore wilde brengen. Het optreden trok de belangstelling van de platenmaatschappij Edigsa en enkele we­ken na zijn debuut voor de radio, tekende Joan Ma­nuel een platencontract.

Het duurde niet lang of Serrat gaf zijn eerste concert voor publiek en kort daarna werd hij uitgenodigd om deel uit te gaan maken van de groep ‘Els setze Jutges’, een groep componisten die zich liet inspireren door het Franse chanson en die het gebruik van het Catalaans in de muziek wilde stimuleren, in een tijd dat het gebruik van die taal door de dictatuur werd ontmoedigd of zelfs verboden.Na het uitkomen van zijn eerste album ging het snel met de carrière van Serrat, een carrière waar de jonge Joan Manuel alleen maar over had kunnen dromen toen hij op­groeide in Poble Sec als tweede zoon van een gezin waarin zijn beide ouders werkten om hun kinderen te eten te kunnen geven. Als zoon van een Catalaanse vader en een Aragonese moeder groeide Joan Manuel tweetalig op en al vroeg bleek dat hij leergierig was én heel erg geïnteresseerd in sociale omstandigheden. Daarom spanden zijn ouders zich in om hem naar de universiteit te kunnen sturen. Hij leende een gitaar van een medestudent en begon liedjes te schrijven en te musiceren, eerst met zijn vrienden en daarna alleen. Zijn vrienden namen hem mee naar de studio’s van de Catalaanse radio omdat ze vonden dat hij veel talent had en de rest is geschiedenis.Langzamerhand werd Serrat ook buiten Catalonië be­kend. Er kwam een album in het Cast­iliaans uit en in 1968 werd zijn lied ‘La la la’ uitgekozen om Spanje te ver­tegen­woordigen tijdens het Eurovisie Songfestival. De organisatie dacht met Ser­­rat het festival een ander, wat rebelser imago te kunnen geven. Serrat bleek ech­ter rebelser dan de bedoeling was. Hij weigerde mee te doen als hij het lied niet in het Catalaans ten gehore mocht brengen. De Spaanse organisatie wil­de dit niet en Serrat werd daarna gedurende enige tijd in de ban gedaan door Televisión Espa­ñola, de op dat moment enige televisieomroep. Overi­gens won zangeres Massiel met de Castiliaanse versie van ‘La la la’ wel het songfestival.Steeds vaker liet Serrat in zijn teksten pro­testen horen, tegen de dictatuur in Spanje (hij werd een held onder de studenten), tegen de armoede in de arbeidersklasse maar ook tegen de omstandigheden in verschillende Zuid­ Ameri­kaanse landen. Serrat werd daar in het be­gin van de jaren zeven­tig enorm populair maar zijn openlijke pro­testen hadden wel tot gevolg dat hem de toegang tot diverse landen in Latijns Amerika werd ontzegd. In 1975 sprak hij zich op een vliegveld in Mexico uit tegen het ge­weld en de doodstraf in Spanje en dat be­tekende dat ook de Spaanse grens voor hem gesloten werd. De verkoop van Serrat’s platen was zelfs gedurende enige tijd verboden.Serrat bleef in Mexico wonen tot Franco overleed en keerde daarna terug naar Span­je, waar hij op het vliegveld ontvangen werd door duizenden fans. Want be­halve politiek en sociaal bewust was Serrat vooral ook een zanger van prach­tige liedjes, die de Spaanse muziek hadden verrijkt. ‘Paraules d’Amor’, ‘Mediterráneo’ en ‘Penélope’ - de ouders van Penélope Cruz noemde hun dochter naar dit lied - konden en kunnen door vrijwel iedere Span­jaard worden meegezongen en hij zorgde er ook voor dat dichters als Antonio Ma­chado en Miguel?Her­nández postuum aan po­­pulariteit wonnen door hun mooie ge­dichten op muziek te zetten.Na zijn terugkeer in Spanje deed Serrat het een poos wat rustiger aan maar in de jaren tachtig en negentig volgden de ene tour­nee na de andere plaat. Ook nieuwe gene­ra­ties, die weinig besef hebben van zijn roerige ver­­leden, raakten in de ban van deze troubadour, die de simpelste dingen met de mooi­ste woorden kon beschrijven. Of het nou gaat om zijn eerste liefde als jonge jongen in ‘Paraules d’Amor’, over de liefde voor kinderen in ‘Esos locos bajitos’, over het toeval in ‘Es caprichosa el azar’, over een wit Spaans dorpje in de zon in ‘Pueblo Blanco’, over wandaden tegen het milieu in ‘Padre’, over de strijd voor vrijheid in ‘Para la Libertad’, Serrat slaagt er al vijftig jaar in zijn toehoorders te raken met zijn liederen.Inmiddels is Serrat 71 jaar en problemen met zijn gezondheid - hij leed aan blaas­kanker - hielden hem in het vorige decennium enige tijd uit het openbare leven. Maar sinds hij daarvan hersteld is, trekt hij weer door Spanje en Latijns Amerika als nooit tevoren. Een tournee met een klas­siek orkest, een tournee met alleen zijn gitaar, een tournee met vriend en collega Joaquín Sabina, Serrat draait er zijn hand niet voor om.Om zijn vijftigjarig jubileum te herdenken kwam twee maanden geleden de vierdubbele CD ‘Antalogía desordenada’ (wanordelijke bloemlezing) uit, waarop vijftig van zijn mooiste liedjes staan, sommige in een nieuwe uitvoering of in een duet met andere artiesten. Serrat werd de afgelopen maanden ook al diverse keren in het zonnetje gezet door zijn vrienden in de mu­ziekwereld, met speciale concerten en een eerbetoon. Want de eigenwijze Catalaan is niet alleen geliefd bij het publiek, ook zijn mede-artiesten zijn vol be­wondering voor de muziek die Serrat in een halve eeuw produceerde en de manier waarop hij zich bij een groot publiek geliefd wist te maken, ondanks zijn nooit aflatende kritiek op onrecht en sociale misstanden.De tournee die Serrat zal houden om zijn vijftigjarig jubileum te vieren, begint in maart in Argentinië en duurt tot juli. Helaas wordt deze keer niet de provincie Alicante aangedaan maar Serrat zal wel tweemaal optreden in het Palau de les Arts in Valen­cia, op 23 en 24 mei. Tijdens die concerten zal de zanger laten zien dat hij nog lang niet opgebrand is en nog steeds leeft volgens de stelregel die hij ooit zo mooi verwoordde:‘Hoy puede ser un gran díaplanteátelo asíaprovecharlo o que pase de largodepende en parte de tí’(Het kán vandaag een grote dag worden, neem ...