In het verleden nam ik op deze pagina al eens een aantal bijzondere diersoorten en vogels onder de loep, die in de provincie Alicante regelmatig voorkomen. Na onder meer de cicade, de krekel en de muurgekko is het nu de beurt aan wel een heel speciaal dier: de Europese bidsprinkhaan.Het gebeurt heel regelmatig dat ik op een tak of muur in de tuin een groot groen in­sect zie, met gebogen voorpoten en een driehoekige kop met bolle ogen die meedraait met alles wat hij ziet. Het gaat hier om de Europese bidsprinkhaan of, in het Latijns én Spaans, de mantis religiosa. In zowel de Neder­landse als de Spaanse naam wordt verwezen naar de houding van het dier: met de twee grote gebogen voorpoten lijkt het dier te bidden, ofwel een ‘religieus aspect’ te hebben. Mantis betekent namelijk ‘heeft het aspect van’. Sprinkhaan is overigens niet zo’n accurate naam want de mantis is geen familie van de sprinkhanen en kan ook niet springen. Ze heeft vleugels die hij alleen in geval van nood gebruikt om zich een eindje te verplaatsen en verplaatst zich verder lopend. Alleen het mannetje gebruikt de vleugels wat meer als hij op zoek gaat naar een geslachtsrijp vrouwtje.

Het vrouwtje van de Europese bidsprinkhaan kan wel 7,5 centimeter groot worden en is dus niet gemakkelijk over het hoofd te zien, hoewel ze een kleur heeft die opgaat in haar omgeving, zoals groen of bruinig. Het is een bijzonder kenmerk van de Mantis Religiosa dat hij bij de laatste vervelling voor hij volwassen wordt als een kameleon van kleur kan veranderen, hoewel het aantal beschikbare kleurschakeringen niet zo groot is als bij dat reptiel. Als de Mantis vervelt en hij bevindt zich op dat moment op een bruine tak, wordt ze bruin. Vervelt ze terwijl hij zich in het groene gras bevindt, dan wordt hij groen. Dit alles om zich zo ongezien mo­gelijk voort te kunnen bewegen door het landschap, niet zichtbaar te zijn voor de vogels die hen als een prooi zien en bovendien te bewerkstelligen dat insecten en kleine prooidieren naderbij komen zonder dat ze door hebben dat de Mantis op hen loert.De Europese bidsprinkhaan heeft, on­danks zijn mooie naam, niet bepaald een goede reputatie. Dit komt vooral door zijn jachtgedrag maar ook door het feit dat hij een kannibaal is. Het dier kan heel lang muisstil blijven zitten, tot een vlieg, motvlinder, kleine hagedis of zelfs vogeltje in de buurt opdoemt. De mantis kan prooien vangen die tot wel anderhalf keer de lengte van zijn eigen lichaam hebben.De toekomstige prooi wordt geobserveerd met die bolle ogen die alle bewegingen waarnemen en met die kop die alle kanten uit kan draaien. Boven­dien heeft de Europese bidsprinkhaan, in tegenstelling tot een aantal andere soorten bidsprinkhanen, een gehooropening in het borstbeen, die het opmerken van nabije prooien nog gemakkelijker maken.Als de prooi binnen enkele centimeters is gekomen, maakt de mantis een vliegensvlugge beweging met de rode haken die aan zijn enorme voorpoten zitten. Hij grijpt de prooi vast en begint deze een seconde later levend en met huid en haar op te eten, een indrukwekkend en niet echt ‘religieus’ schouwspel. Alleen bidsprink­hanen die in gevangenschap worden ge­houden eten ‘dood’ voedsel, in het wild levende bidsprink­hanen zullen altijd kiezen voor een zelf gevangen en levend prooidier.Het vrouwtje van de mantis religiosa is soms wel tweemaal zo groot als het mannetje en de paring is het enige moment in het leven van de mantis dat het vrouwtje en het mannetje contact met el­kaar hebben. Het mannetje vangt met zijn lange voelsprieten de feromonen op die het geslachtsrijpe vrouwtje afscheidt en hij gebruikt zijn langwerpige vleugels om op zoek te gaan naar dat vrouwtje. Tijdens de paring gebeurt het een enkele keer dat het vrouwtje het mannetje de kop afbijt en opeet. In de verhalen over de mantis religiosa wordt dit gruwelijke fenomeen altijd aangehaald maar in werkelijkheid gebeurt het slechts een enkele keer, alleen als het vrouwtje veel honger heeft en voeding nodig denkt te hebben voor haar kroost.Korte tijd na de paring begint het achterlijf van de mantis religiosa op te zwellen. Dit is duidelijk te zien, ze krijgt een nogal log uiterlijk. Er zitten dan ook vele honderden eitjes in haar lijf. De mantis legt deze eitjes in de herfst. Over een bergje eitjes legt ze een soort schuimachtige vloeistof, die snel hard wordt en die ervoor zorgt dat de berg - bestaande uit wel 200 eitjes - beschermd is en tot het begin van de lente blijft liggen waar hij ligt. De beschermlaag laat zuurstof door zodat de eitjes zich kunnen ontwikkelen. Als de eitjes uitkomen, geldt meteen het recht van de sterkste. Van de 200 eitjes overleven maar enkele bid­sprinkhanen, de zwakkeren worden direct door hun broers en zussen opgegeten.De pas geboren bidsprinkhaan heeft met­een al het uiterlijk van zijn ouders, hij is alleen een stuk kleiner. Er is dus geen sprake van larf of pop. De bidsprinkhaan groeit in stapjes door zijn oude vel af te gooien en dan weer groter te worden en verder te ontwikkelen. De verschillende stadia waarin hij verkeert voordat hij volwassen is, worden nimfstadia genoemd.De Europese bidsprinkhaan komt alleen in de zuidelijkere regionen van Europa voor. Net als wij houdt hij van een mild klimaat en in Nederland zal hij zich dan ook niet vertonen. In Spanje daarentegen is het een veel voorkomend insect, hoewel de aantallen de laatste decennia achteruit gaan. Vanwege haar nogal agressieve gedrag denken veel mensen ten onrechte dat ze gevaarlijk is of zelfs giftig maar dat is niet zo. Het is zelfs een heel nuttig dier, want hij eet vliegen, muggen, wespen en ander ongedierte waar we in de tuin last van hebben.Maar net zo goed als er mensen zijn die enge verhalen vertellen over de mantis religiosa en denken dat hij zal bijten, zijn er ook veel mensen die door het bijzondere dier gefascineerd zijn. Er zijn zelfs mensen die de mantis religiosa als huisdier in een terrarium houden en observeren hoe het dier over de takken schrijdt en karakteristiek rechtop zit met de voorpoten in een biddende positie. Ze kunnen goed zien hoe het dier, als het zich bedreigd voelt, opricht als een bokser met zijn poten naast zijn hoofd en hoe het zijn voer verslindt. Het probleem is echter dat een volwassen mantis maar een paar ...